Reynlusaga reiðhjólakappa

Aldrei hélt ég að ég yrði þessi týpa sem myndi hjóla 22 kílómetra daglega í og úr vinnu, jafnt í snjó og hálku sem í sól og blíðu, eða roki og rigningu. En reyndar er svo margt sem ég hélt aldrei að ég myndi gera eða gæti, áður en annað kom í ljós.

Heimili mitt hefur verið bíllaust síðan í september. Það kom ekki til af góðu, Volvo gamli var ekki ónýtur en það var ljóst að setja þyrfti talsverðan pening í að gera hann skoðunarhæfan. Að viðbættum bensínkostnaði varð mér ljóst að þetta voru peningar sem mig langaði að eiga í annað. Bíllinn var því seldur og tilrauninHjólað í vinnuna hófst. Ég hafði verið úrtölumanneskjan á heimilinu í þessum efnum, sagðist svo sem vel geta hjólað, ef vinnustaðurinn væri nær heimilinu eða ef hvort tveggja væri í Kaupmannahöfn. Á meðan hvorugt væri raunin kom ekki til greina að leggja bílnum. Það má því segja að orðið hafi mikil hugarfarsbreyting á stuttum tíma.

Hjólaferill minn hefur að vísu ekki verið óslitinn í vetur. Síðan í janúar hef ég haft aðgengi að lánsbíl sem getur verið freistandi að nota. Ég nenni ekki alltaf að hjóla frekar en ég nennti alltaf í ræktina áður. Stundum tek ég strætó og stundum fæ ég lánaðan bíl, en oftast reyni ég að hjóla og líður alltaf betur eftir á. Auðvitað fylgja því ókostir að reiða sig á hjól sem samgöngutæki, en fyrir mitt leyti eru kostirnir mun fleiri. Í fyrsta lagi er það auðvitað sparnaðurinn. Það sem af er ári hef ég eytt 20.000 kr í eldsneyti, en á sama tímabili í fyrra eyddi ég 89.000 kr, auk annars kostnaðar við að eiga bíl.

Viðbótarsparnaður felst í því að ég er hætt að borga fyrir líkamsræktarkort, því leiðin til vinnu er það löng að hjólreiðarnar eru mín hreyfing. Rúm klukkustund á dag úti í fersku lofti og ekki veitir af enda eyðir fólk á Norðurhveli um 90% ævinnar innanhúss. Þegar ég hjóla heim úr vinnunni og fylli lungun af súrefni verður mér sérstaklega hugsað til þeirra sem keyra í síðdegsitraffíkinni í ræktina til að hamast á kyrrstæðum hjólum í svitastorknum spinningsal. 

Ég hjóla frá Þingholtunum að Rauðavatni, umhverfis Öskjuhlíð, inn Fossvog og upp Elliðaárdal. Stærstan hluta leiðarinnar er ég á grænu svæði umkringd dýralífi sem gaman er að fylgjast með og á þar til gerðum hjólastígum sem borgin hefur lagt. Kinnarnar verða rjóðar, lærin styrkjast og á leiðinni heim tæmist hugurinn algjörlega af vinnutengdum hugsunum og streitu. Eftir slíkan dag sofna ég betur að kvöldi. Styttri vegalengdir hjóla ég líka og hef m.a. komist að því að það er mun minna þreytandi að hjóla á barinn í háum hælum en að ganga. Mér finnst líka gaman að hafa ástæðu til að iðka þann íslenska sið að byrja daginn á því að gá til veðurs, til að meta hvernig ég geti best klætt það af mér.

Ætlun mín er ekki að predika yfir lesendum, ég veit að hjólreiðar henta ekki öllum. En ég tel að fleiri gætu hæglega breytt um lífsstíl með þessum hætti og hvet sem flesta til að láta á það reyna að hjóla í vinnuna.

Birtist sem pistill í Morgunblaðinu miðvikudaginn 16. maí 2012.

Þræll sólarinnar

Þetta á ekki eftir að endast, það bara getur ekki verið. Veðrið á ég við. Veðrið er aldrei svona gott á Íslandi til lengdar, er það nokkuð? Allavega ekki á höfuðborgarsvæðinu. Í hádeginu í gær lá ég á teppi með bók í höggmyndagarðinum við safn Einars Jónssonar. Það er garðurinn minn, því ég á ekki minn eigin. Í þetta skiptið deildi ég garðinum mínum með nokkrum léttklæddum leikskólabörnum sem blésu sápukúlur og ungum listamanni sem stóð ber að ofan framan við flennistóran striga og sótti innblástur í höggmyndirnar. Ég dottaði út frá bókinni og hitanum frá sólinni og einhvers staðar þarna á milli svefns og vöku varð ég sannfærð um að ég hlyti að vera stödd víðsfjarri í útlöndum, því þetta var eiginlega of gott til að vera satt.
Ég velti því fyrir mér hvaða þjóð sé líklegust til að persónugera sólina og mynda tilfinningatengsl við hana; sú þjóð sem fær meira en nóg af henni eða sú sem er stöðugt sólarþurfi. Ekki veit ég svarið en ég veit að mér er farið að líða eins og sólin sé að ögra mér. Það hlakkar í henni þegar ég reigi mig og teygi undir henni og keppist við að drekka í mig geislana á meðan ég get, á meðan hún lætur ennþá sjá sig.
Sólin hefur nefnilega gríðarlega mikið vald yfir mér og ég held að hún viti af því. Að skipuleggja sumarfríið sitt á Íslandi er svolítið eins og að taka þátt í lottóinu. Uppsker maður eintóma rigningu og rok eða fær maður stóra vinninginn og hittir á sólartímabilið? Af þessum sökum er ég, gegn betri vitund, farin að hugsa þessari einmuna blíðu þegjandi þörfina. Ég fer nefnilega í sumarfrí í júlí. Haldi júní áfram að vera svona sólríkur og dásamlegur, eins og maí var líka, þá stefnir allt í það að ég þurfi að eyða sumarfríinu mínu í regngallanum. Þess vegna stunda ég störukeppni við sólina núna.
Ég er þræll sólarinnar. Þegar veðrið er gott þá einfaldlega verð ég að fara út, því það er engin leið að vita hversu lengi það endist. Þetta er hinsvegar þreytandi kappleikur því það gildir einu hversu vel ég er sofin eða hvað var á dagskránni þann daginn, ef sólin skín inn um gluggann hjá mér í morgunsárið víkur allt annað fyrir útiverunni og í svefnrofunum byrja ég strax að reikna út hvort ég hafi nú tíma til að fara í sund eða gönguferð fyrir vinnu, til að kreista út nokkrar sólarstundir.
Eflaust myndi það veita mér mikið frelsi undan þessari sjálfsköpuðu kvöð að búa í sólríkara landi þar sem sú tilfinning er ekki ríkjandi að sérhver sólardagur sé sá síðasti. Ég áttaði mig á því að þetta væri ekki alveg eðlilegt þegar ég fann til léttis einn morguninn þegar ég byrjaði daginn eins og venjulega á því að gá til veðurs út um svefnherbergisgluggann og sýndist vera skýjað. Skyndilega varð ég mun rórri og hugsaði með mér að nú gæti ég loksins gefið mér tíma til að sofa út, þrífa öskusallann af gólfinu og svara nokkrum póstum. Þegar ég gáði aftur fimm mínútum síðar var sá draumur úti, heiðblár himinn blasti við og ég varð að fara út. una@mbl.is

Birtist sem pistill í Morgunblaðinu miðvikudaginn 9. júní.

Æsispennandi eyja

Ég á góða vinkonu í Úrúgvæ sem hefur aldrei komið til Íslands og vissi nánast ekkert um land og þjóð þegar ég kynntist henni fyrir nokkrum árum. Eiginlega var bara eitt sem hún hafði alveg á tæru og það var að á Íslandi væru eldfjöll. „Ég sá einu sinni myndir af Íslandi þar sem menn stóðu við hliðina á glóandi hraunstraumi. Er þetta alls staðar þannig? Hefur þú gert þetta?" var eitt það fyrsta sem hún spurði að þegar ég kynnti mig fyrir henni.

Mér þótt það hálfneyðarlegt að hrista höfuðið og viðurkenna að ég hefði aldrei komist í tæri við alvörueldgos, bara séð smáöskufall frá Heklu. Í dag er þessi vinkona mín að sjálfsögðu fjölfróður Íslandsáhugamaður og ég að sama skapi mun betur að mér um hið ágæta land Úrúgvæ, sem á það sameiginlegt með Íslandi að vera smáríki með minnimáttarkennd í fótbolta. Ég var sérstaklega roggin af því að geta tilkynnt henni um daginn að ég hefði loksins staðið undir ímynd hennar af alvöru Íslendingi og fylgst með eldgosi í návígi. Henni fannst það mjög spennandi.

Flestir sem eitthvað hafa heyrt af Íslandi vita að það er eldfjallaeyja þar sem er stórbrotin náttúra. Þessi sérstaða hefur lengi verið stór hluti af aðdráttarafli Íslands í augum erlendra ferðamanna og því er það svolítið öfugsnúið að þegar á reynir skuli þessi spennandi staðreynd hafa slíkan fælingarmátt. Það skiptir því augljóslega máli hvernig á málum er haldið og hvorri hlið á peningnum snúið upp. Nú hefur ferðaþjónustan á Íslandi ráðist í markaðsátak þar sem ætlunin er m.a. að virkja almenning til að láta jákvæðar fréttir um eldgosið og lífið í landinu berast um sitt tengslanet.

Mér finnst þetta vel til fundið, enda er það alþekkt að jákvætt umtal er langöflugasta auglýsingin. Þetta krefst ekki heldur mikillar fyrirhafnar fyrir okkur Íslendinga því það er ótrúlega auðvelt að vekja áhuga útlendinga enda landið okkar er afar framandi í augum umheimsins þótt okkur finnist það oft hversdagslegt. Það er a.m.k. mín reynsla að ferðamenn sem hingað koma eru alveg í skýjunum yfir því sem fyrir augu ber, þótt oft komi reyndar á óvart hvað höfðar mest til þeirra.

Í maíbyrjun tók ég til dæmis á móti tveimur Bandaríkjamönnum sem voru í sinni fyrstu, langþráðu Íslandsför. Þingvellir fannst þeim nokkuð snotrir og Gullfoss og Geysissvæðið í meðallagi áhugavert. Hinsvegar gripu þau andann á lofti þegar við keyrðum út úr þoku við Þorvaldseyri og stoppuðum í vegarkanti þar sem gjóskustrókurinn stóð upp af Eyjafjallajökli og bar við bláan himin. Það fannst þeim spennandi, að fá að sjá lifandi sönnun þess að þau væru stödd á þessari umdeildu eldfjallaeyju jafnvel þótt það væri bara frá þjóðvegi 1.

„Leyfið fólkinu að koma til eldfjallsins," sagði Haraldur Sigurðarson eldfjallafræðingur á ferðamálaþingi í síðustu viku og hitti naglann á höfuðið að mínu mati. Eldfjallaeyjan Ísland er nefnilega æsispennandi. una@mbl.is

Birtist sem pistill í Morgunblaðinu miðvikudaginn 12. maí.

Eldfjallið og ég

„Vitið þið að ef við færum beint af augum þá kæmum við næst í land á Suðurskautslandinu," sagði Snæbjörn vinur minn þar sem við stóðum ofan við Skógafoss og horfðum út á hafflötinn sem virtist teygja sig út í hið óendanlega í heiðskírunni.

Á svona dögum minnir sjórinn mig alltaf á mjúkan rjóma og þá er auðvelt að gleyma því hvað hann getur verið ógnvænlegur. En þótt það lægi svona beint við vorum við alls ekki á leiðinni á Suðurskautslandið heldur í gagnstæða átt þar sem jörðin hefur rifnað og blæðir glóandi kviku. Við vorum auðvitað komin í vímu mörgum klukkutímum áður en sást votta fyrir gosstrókunum. Kannski var það vegna óhóflegrar súrefnisinntöku á leiðinni upp brekkurnar, en aðallega var það fannhvítur Eyjafjallajökullinn, dimmblár himinninn, mosinn, sólin og algleymið, fossarnir og svo vitneskjan um hvað beið okkar sem olli vímunni.

Auk þess, þótt veraldleg gæði eigi samkvæmt bókinni að vera víðsfjarri huga manns í svona aðstæðum, þá veitir útivistin samt líka ánægju sem kallast mætti hégómleg, því það er nefnilega svo gaman að finna hvað hlífðarfötin eru góð. Það fylgir því sigurtilfinning að geta klætt utan af sér vindkælinguna svo frostið verður bitlaust. Það er vegna þessa sem mér hefur lærst að elska ullarnærfötin mín jafnmikið og alla fallegu kjólana mína, sem ég ber þó afar heitar tilfinningar til. Ef ull væri ekki hluti af þessum heimi væri líf mitt sennilega allt öðru vísi og verra en það er.

Á svona fallegum degi þarf ekkert eldgos til að njóta þess að vera úti í náttúrunni enda gleymdum við okkur framan af við að skoða fossana í klakaböndum. En kappið heltók okkur samt þegar nær dró gígunum og við fórum að heyra í hjartslættinum. Því þannig er það, djúpur bassahjartsláttur einhvers staðar úr iðrunum þegar kvikan spýtist upp á yfirborðið. Verst að í fjallgöngu virðist aldrei neitt geta verið á næsta leiti. Eftir næsta leiti bíður nefnilega alltaf annað leiti og svo annað leiti og þetta var satt best að segja farið að vera svolítið ergjandi þegar bullandi eldhafið opnaðist okkur allt í einu og öll þreyta gleymdist.

Það er auðvitað ekki hægt og því tilgangslaust að reyna að lýsa því hversu bilað það er að hafa allt í senn fyrir augunum fullt tungl, stjörnubjartan himin, eldgos og norðurljós og það séð frá náttúrulegum áhorfendapalli í beinni augnhæð við hraunspýjurnar. Upplifunin var allavega svo sterk að bólgnu hnén, sem emjuðu undan kílómetra númer þrjátíu og tvö á leiðinni niður, voru löngu gleymd þegar lagt var af stað í aðra ferð að gosinu áður en vikan var á enda, frá Básum í það skiptið, og sennilega er sú þriðja ekki langt undan.

Sumpart er það þessi djúpi hjartsláttur sem togar fæturna til sín í takt við gosspýjurnar en það er líka meðvitundin um hversu mikil forréttindi það eru að hafa vilja, vöðva og getu til að upplifa náttúruundur. una@mbl.is

Birtist sem pistill í Morgunblaðinu miðvikudaginn 7. apríl 2010.

Hnoðri í norðri verður að veðri

Veður eru válynd á Íslandi og jafnvel um hásumar geta þau skipast skjótt í lofti og verið hættuleg þeim sem ekki njóta skjóls fjögurra veggja. Engu að síður er Ísland útivistarparadís og með aðgát má njóta hennar allan ársins hring, jafnvel í slæmu veðri. „Það er ekkert til sem heitir vont veður, bara slæmur búnaður," segir líka frasinn og er ekki fjarri lagi, eða það reynir útivistarfólk allavega að sannfæra sjálft sig um því staðreyndin er sú að ef við biðum alltaf eftir rjómablíðunni væri ekki mikið farið út úr húsi hér á norðurhjara. Þetta finnst sumum hinsvegar alveg óskiljanlegt og eiginlega ófyrirgefanlegt að fólk skuli vera að „ana á fjöll um hávetur".

Slysin gera ekki boð á undan sér og geta orðið alls staðar í öllum veðrum. Þegar útivistarmaður dettur og fótbrýtur sig í snjókomu á Skarðsheiði virðist hann samt eiga mun minni samúð og tillitssemi inni hjá samborgurum sínum heldur en félagi hans sem dettur og fótbrýtur sig á Esjunni í júlí.

Í báðum tilfellum þarf að kalla eftir hjálp til að koma þeim aftur til byggða vegna þess einfaldlega að þegar slysin verða þarf hjálp, alveg óháð því hversu hátt það er yfir sjávarmáli og hvort hitinn er undir eða yfir frostmarki. Þeir sem heima sitja virðast hins vegar margir telja að Esjugöngumaðurinn óheppni eigi allt hið besta skilið, vegna þess að þá er sól (og vegna þess að Esjan er í hæfilegri fjarlægð frá stofugluggum borgarbúa) en Skarðsheiðarmanninum ætti hins vegar að senda reikninginn og helst setja hann í gapastokkinn í leiðinni vegna þess að hann hætti sér út úr húsi í lélegu skyggni.

Nú ætla ég ekki að gera lítið úr því að nauðsynlegt sé að fara varlega og stundum á einfaldlega enginn erindi út úr húsi þegar veðrið er hvað verst. En það er ekki hægt að stjórna náttúrunni og það lýsir heldur ekki miklum skilningi eða náungakærleik að segja að fólk geti bara sjálfu sér um kennt lendi það í slysi við útivistariðkun. Þeir sem virðast helst vilja loka hálendinu og girða náttúruna af til að koma í veg fyrir slys, sem þeir flokka helst sem óþarfa vesen, fara villur vegar. Það gera líka þeir sem vilja að útivistarfólki sé „refsað" með því að sekta það fyrir störf björgunarsveitarmanna eða hreinlega neita þeim um hjálpina. Það eina sem hefst með því er að fólk sem þarf á aðstoð að halda verður tregara til að kalla eftir henni. Björgunarsveitirnar okkar eru eitt það besta sem við eigum, einmitt vegna þess að þær eru skipaðar hæfu ástríðufólki sem hefur sjálft mikla reynslu af útivist í öllum veðrum og er tilbúið að bjóða fram aðstoð sína í sjálfboðavinnu. Mér er til efs að björgunarsveitirnar yrðu skilvirkari væru þær stofanavæddar og settar á fjárlög. Mér er líka til efs að björgunarsveitarfólk gæti setið hjá og neitað þeim sem deila áhugamáli þeirra um aðstoð í neyð. Í staðinn gerum við hin hvað við getum til að styrkja þær. Enda vitum við að hnoðri í norðri verður að veðri þótt síðar verði. una@mbl.is

Birtist í Morgunblaðinu sem pistill föstudaginn 19. febrúar 2010.

Landið faðminn breiðir

Svartir janúardagar eru þungir á sálinni. Það er skrýtið hvaða áhrif þetta blessaða skammdegi getur haft á annars léttlyndasta fólk. Sjálfri líður mér eins og vekjaraklukkan og alheimurinn hafi tekið höndum saman í stórfelldu samsæri gegn mér þegar hringingin rekur mig á fætur á morgnana. Janúar er erfiðasti mánuður ársins að þessu leyti því þrátt fyrir að daginn sé tæknilega séð tekið að lengja verður myrkrið allt í einu svo svart þegar jólaljósin slokkna og næsta tilhlökkunarefni er í sex mánaða fjarlægð: sumarið.

Ó elsku íslenska sumar, hvað ég þrái þig heitt. Eftir að gjaldeyrishöft og gengishrun hertóku Ísland og færðu það með einhverjum hætti mun norðar á bóginn og fjær umheiminum en það hafði nokkurn tíma áður verið hefur mér oft orðið hugsað til þess hvað ég er heppin að það skuli þó að minnsta kosti vera hér sem ég sit föst í gjaldeyrishöftunum. Hér þar sem ferðaþráin hefur þrátt fyrir allt næg tækifæri til að fá útrás þótt ekki sé það utan landsteinanna. Ekki síst get ég yljað mér við þessa hugsun nú í verstu skammdegisþyngslunum þegar tilhlökkunin til sumarsins heldur í manni lífinu.

Ég get ekki gert upp við mig hvert mig langar mest til að fara þetta árið; á Hornstrandir eða Austfirði? Í Þjórsárver eða Lónsöræfi? Núpsstaðaskógur eða Langisjór, Herðubreiðarlindir eða Tröllaskagi? Eða að Fjallabaki, þar sem ég get endalaust farið og alltaf fundist ég vera að sjá heiminn í fyrsta skipti enda ber landslagið því vitni að skaparinn hafi verið í trylltu skapi þegar hann galdraði það fram. Ég veit að ég kemst ekki yfir allt saman þetta sumarið en get huggað mig við að eiga nóg framundan næstu sumur á eftir.

Það má vera að það sé klisja, en staðreyndin er sú að kreppan er aldrei fjarlægari en á fjöllum. Hvernig er líka hægt að hugsa um peninga eða skuldir þegar öræfin blasa við og skynfærin bregðast þér: þá er ekki fullnægjandi að sjá fegurðina, þig langar líka til þess að synda í fegurðinni, gleypa hana, faðma fegurðina, syngja hana, vera hluti af henni. Ég hef alltaf fundið til með þeim Íslendingum sem njóta ekki náttúrunnar hér því hún er það besta sem við eigum og án hennar væri þetta harla lítt spennandi sker að búa á. Reykjavík er ekki sérstaklega skemmtileg borg eða falleg. Þær eru margar borgirnar í öðrum löndum sem skáka Reykjavík í þeim efnum enda væri ég sennilega löngu flutt héðan burt ef borgarlífið væri það eina sem þetta land hefði upp á að bjóða, hvað þá í þessu blessaða skammdegisslabbi.

Það er svolítið erfitt að vera Íslendingur þessi dægrin, þegar heiðarleiki okkar er umdeildur á heimsvísu, við erum slypp, snauð og hrakin og svo skammdegisþunglynd í ofanálag. Það er aðeins ein leið til að vinna sig upp úr svoleiðis ástandi og það er að hafa eitthvert markmið til að stefna að og hlakka til. Til skamms tíma litið er það sumarið, til lengri tíma bjartari tíð. una@mbl.is

Birtist í Morgunblaðinu sem pistill miðvikudaginn 13. janúar 2010.